Een stadswandeling in de voetsporen van de locals

Het typische ommetje van de locals

'Giro al Sass': deze in Trento algemeen bekende uitdrukking beschrijft het klassieke ommetje door de straten van de binnenstad die een vierhoek vormen tussen de centrale palazzi en pleinen. Het is de typische wandeling die de locals maken, het liefst op zaterdagmiddag wanneer ze, vrij van doordeweekse beslommeringen, de tijd hebben om te windowshoppen, hier en daar stoppend voor een boodschap of een praatje met een bekende die ze toevallig tegen het lijf zijn gelopen.

En al kent iedereen in Trento de uitdrukking, waarschijnlijk weet bijna niemand waar hij vandaan komt. In het plaatselijke dialect betekent 'sass' steen, het materiaal waaruit de oude en vervallen volkswijk was opgetrokken die zich op de plek van het huidige Piazza Cesare Battisti bevond, in het hart van de stad. De wijk, een web van steegjes ('fossati') en dicht op elkaar staande huizen, met overal muziek en dranklokalen, werd begin jaren dertig van de vorige eeuw gesaneerd, ja zelfs letterlijk gestript, met de bedoeling de hygiëne en de woonomstandigheden in de stad te verbeteren.

Waar de wandeling begint

Het beginpunt van het klassieke ommetje is de hoek tussen de Via Oss Mazzurana en de Via Oriola. We raden je aan het Piazza del Duomo achter je te laten en links het mooie, kleine Piazza Pasi over te steken. Let op de bijzondere bestrating in Rosso Ammonitico, een steensoort die ook wel Rosso Trento wordt genoemd en die je ook in andere delen van de stad terugvindt, en op de hoge, een beetje verborgen dakterrassen. Vergeet niet om links een blik te werpen op de prachtige fresco's gewijd aan de figuur van de Madonna, die onlangs aan het licht zijn gekomen op de hoofdgevel van Palazzo Niccoli.

Nadat je zonder je te haasten dit mooie doorkijkje bent gepasseerd, kom je bij de tegenoverliggende hoek van het pleintje. Aan je linkerhand zie je dan de Via Oss Mazzurana, en onze wandeling kan beginnen! Al snel valt aan de rechterkant van de Via Mazzurana je oog op de gebosseerde gevel van Palazzo Tabarelli, die doet denken aan de architectuur van Ferrara en Bologna. Een stukje verderop, aan dezelfde kant van de straat op de hoek met de Via Diaz, loont het even stil te staan bij de gedetailleerde fresco's van Palazzo Cazuffi (niet te verwarren met het nog iconischer Casa Cazuffi op het Piazza del Duomo). Kijk vooral ook omhoog naar het bovenste gedeelte van het gebouw.

De duivelslegende

Verder lopend langs winkels en cafeetjes passeer je de hoofdingang van Trento's Teatro Sociale en kom je bij het einde van de straat. Voordat je daarna rechtsaf slaat, de Via Manci in, moet je even stil blijven staan en naar links kijken. Daar zie je een sierlijke, witte gevel met klassieke lijnen en een massief houten deur tussen dubbele Korinthische zuilen, met daarboven een balkonnetje dat de gevel opluistert.

Dat is het Palazzo Fugger Galasso, beter bekend onder de volksnaam Duivelspaleis, zoals verteld in de legende die mede door Johann Goethe beroemd is geworden: hij verwijst ernaar in zijn Italiaanse reis. Volgens de legende werd dit herenhuis in één nacht gebouwd dankzij een pact dat de rijke bankier Georg Fugger had gesloten met de duivel.

Wandelen door wat ooit de Via Lunga was

Als je dan weer teruggaat in de goede richting en rechts de vroegere Via Lunga (en nu dus Via Manci) inslaat, word je meteen getroffen door de schoonheid van de gebouwen en de porfierbestrating.

Ongeveer halverwege de Via Manci, aan de linkerkant, valt de beschilderde gevel van Palazzo Saracini Cresseri op. Het palazzo kwam, na lang particulier bezit te zijn geweest, in 2019 weer in handen van de gemeenschap. Dit gebeurde na een grondige restauratie van de beschilderde voorgevel, waar een tweedimensionaal patroon het oog bedriegt en het renaissancistische bossage-effect op de gevelwand driedimensionaal doet lijken. Tegenwoordig is het museum van de SAT, de Alpinistenvereniging van Trentino, in het gebouw gevestigd.

De straat loopt verder met rechts en links smalle dwarssteegjes die je lijken uit te nodigen om hun winkeltjes en verzorgde etalages te bekijken. Maar wij vragen je door te lopen tot 'el Canton', het kruispunt met de Via San Marco – die recht onder de toren van het Castello del Buonconsiglio door loopt – en de Via San Pietro. Daar zullen we onze Giro al Sass zo dadelijk vervolgen, maar eerst vragen we je een moment aandacht te nemen voor deze hoek, een van de meest fascinerende plekken van de stad, omlijst door hoge huizen met tegen hun gevels een opeenstapeling van loggia's, biforen en balkonnetjes.

De kerk en de straat gewijd aan Sint Pieter

Vervolg je weg met de klok mee – en laat die klok vooral niet te snel lopen – en sla rechtsaf de Via San Pietro in. De straat ontleent zijn naam aan de aan de heilige gewijde kerk die oprijst waar de straat zich verbreedt, tegenover de Galleria dei Legionari, de doorgang naar Piazza Cesare Battisti.

De gotisch aandoende gevel, daterend uit de negentiende eeuw, is onlangs gerenoveerd. De kerk zelf is gegrondvest op een eerdere constructie uit de twaalfde eeuw. Verscholen achter de kerk vind je het charmante pleintje Piazzetta Anfiteatro en een doolhof van steegjes met lage gebouwen, behorend tot de mooiste, meest karakteristieke en tegelijkertijd minst bekende van de stad.

Terug naar af

Loop de brede Via San Pietro met zijn verlichte etalages helemaal door tot waar hij uitkomt op het Largo Carducci in de oude slachthuisbuurt. Daar staat op de hoek het Casa Torre Benatti. Wanneer je rechts de hoek omgaat en het zenuwcentrum van de stad nadert, kijk dan omhoog om de historische zonnewijzer in je geheugen te prenten die op de korte kant van de toren is geschilderd en je terug doet belanden in de zeventiende eeuw.

En als je dan weer vooruit kijkt zie je, op een paar meter van je voeten, het punt waar zeven straten samenkomen en het hart van de stad al sinds de middeleeuwen sneller klopt. Deze straten zijn sinds jaar en dag het middelpunt van het stadsleven en de commerciële activiteit van Trento. Daarom raden wij je aan om dit laatste stuk, voordat je de Via Oriola inslaat die je terugbrengt naar het beginpunt van de route, op je gemak te verkennen en er, slenterend langs de winkeletalages en koffiebars, je ogen de kost te geven.